Mekanik Kurmalı Saat Parçaları ve Çalışma Prensibi

Mekanik saatlere pilsiz veya kurmalı saat veya kendi kendini kuran saatler diyede anılırlar.

Bu tip saatlerde zemberek yayı adı verilen bir sistem bulunur ki işte bütün iş bu yaydan geçmektedir. Kurmalı saatlerde elle bu yay sıkıştırılır ve daha sonra yay gevşedikçe belli bir güç üretilir ve bu saatin çalışmasına sebep olur.




Kendi kendini kuran saatlerde ise yarım daire şeklinde bir parça bulunur ve parça kol sallandıkça bu yayı sıkıştırır bu bu sıkışan yayda gevşedikçe saate enerji sağlar.

Mekanik saatte, dişlileri çeviren kuvvet, bir ağırlık veya yaydan, zemberekten temin edilir. Zemberek büyük dişli çarkı, bu da pinyon dişliyi çevirir.

Pinyon dişlinin şaftı ikinci dişli çarka bağlıdır. İkinci çark yine bir pinyon dişliyi çevirir.

Bu şekilde seri halde dişli çark-pinyon düzeni eşapman (kaçırma) çatalına kadar ulaşır. Eşapman çatalı dişlilerin dâimâ ileri dönüşünü ve sarkaç veya balans ağırlığına darbeler hâlinde hareket vererek eşit aralıklarla salınımını sağlar.

Saatin sayma düzeni, eşapman çatalı ve buna bağlı sarkaçtır. Dişlilerin dönüş hızı eşapman çatalının müsâadesine bağlıdır.

Eşapman çatalının salınım süresini ise sarkaç boyu veya balans ağırlık yayının boyu etkiler.

Sürtünme kayıplarını azaltmak için, çark şaftlarının iki ucu elmas taşlarla yataklanır. Çarklardan bir kısmının görevi de ses çıkarma düzenini çalıştırmaktır.

Saatimizin içerisinde bulunan çarklar birbirine bağlı olarak hareket ederler. Saniye ye bağlı olan dişli 60 tur döndüğünde dakikaya bağlı olan dişli de 1 tur atar saniyenin her 60 turunda dakika dişlisi bir tur oynar ve dakika dişlisi tam 60'ncı turunu tamamladığında ise akrep in bağlı olduğu saat dişliside 1 turunu tamamlamış olur. Kurmalı saat olduğu için ne kadar kurulursa o kadar süre boyunca çalışmasını sürdürür.



                                                   Çarklar ve Modül Hesaplamaları


Modül hesaplamalarında kumpas yardımıyla çapını aldığımız çarkları diş sayısına bölerek modül hesaplamalarını yaparız.  (M=D/Z)

Buradaki çark zembereğe bağlı bir çarktır ve saati kurmamıza yarar.

Dişli M.:  30,84/54 =0.57 mm

Burada görmüş olduğumuz zembereğe bağlı olan çark ise alarm kurmamıza yarar.

Dişli M.:  23.18/40 = 0.57 mm

Büyük Dişli M.: 20.21/40 = 0.505 mm
Küçük Dişli M.: 3,32/6 = 0.55 mm

Burada görünen dişli saniyi hareket ettirmeye yarayan saniye dişlisidir.

Büyük Dişli M.: 20.27/64 = 0.316 mm
Küçük Dişli M.: 3.39/6 = 0.565 mm

Burda gördüğümüz dişli saatin dişlisidir ve ve akrep in hareket etmesini sağlar .

Dişli M.: 24.10/48 = 0.502 mm

Burada gördüğümüz dişli alarm dişlisidir üzerinde bulunan sayılar yardımıyla alarm çarkını dış piminden çevirip kurmamızı sağlar.

Dişli M.: 24.04/49 = 0.49 mm

Buradaki dişli ise saniyenin tur atmasını sağlayan dişlilerden biridir.

Dişli M.:8.27/15 = 0.55 mm

Yukarıda gördüğümüz en büyük dişli de saniyeyi tetiklemede yardımcı çarklardan biridir.

Büyük Dişli M.: 22.60/45 = 0.502 mm
Büyük Dişli Üzerindeki Küçük Dişli M.: 6.87/12 = 0.57 mm

Buradaki çark ise üst kısımda bulunan plastik yardımıyla saniyeden tetiklenir ve alttaki dişlileri dakikaya döndürmeye yarar.

Plastik Dişli M.: 8.25/15 = 0.55 mm
Küçük Dişli M.: 5.55/8 = 0.616 mm
Büyük Dişli M.: 27/54 = 0.5 mm

Buradaki dişli saniyede bağlıdır ve saatin içinde her saniyede bir hareket eden horozun kafasını hareket ettirir.

Büyük Dişli M..: 15.50/15 = 1.03 mm
Küçük Dişli M.:  2.60/8 = 0.325 mm

Yukarıda gördüğümüz dişli ise alarmın çalmasını sağlayan dişlidir alarmın zamanı gelince çark dönerek zilin çalmasını sağlar.

Modül : 3.95/6 = 0.65 mm

ALINTILAR


https://mekaniksaatler.wordpress.com/tag/saat-nasil-calisir/

https://mekaniksaat.blogspot.com.tr/2008/07/mekanik-saatler-nasl-calsr.html

https://www.youtube.com/watch?v=dao0mbAbNLE